Kleszcze powszechnie występują w polskich lasach. Spotkać można je również na łąkach, a nawet w naszych ogrodach. Ich ugryzienia nie bolą. Stanowią jednak zdecydowanie większe zagrożenie. Te niewielkie pajęczaki mogą bowiem przenosić boreliozę – chorobę bakteryjną, która wywołać może szereg dolegliwości. Na szczęście dzisiaj można sobie z nią skutecznie poradzić. Kluczem jest szybko postawiona diagnoza i wdrożenie odpowiedniego leczenia opierającego się na antybiotykach.
Czym jest borelioza?
Borelioza jest chorobą, którą człowiek zaraża się od kleszcza. Do zakażenia nie dochodzi jednak w każdym przypadku. Specjaliści podkreślają, że zarazimy się tylko wtedy, kiedy zainfekowany kleszcz pozostanie w naszej skórze przynajmniej trzydzieści sześć godzin. Im dłuższy czas upłynie od ugryzienia do usunięcia kleszcza, tym większe ryzyko. Po około siedemdziesięciu dwóch godzinach możesz mieć niemalże pewność, że zaraziłeś się, jeśli pajęczak tkwiący w Twojej skórze był nosicielem Borreli. To właśnie dlatego tak ważne jest, aby po powrocie ze świeżego powietrza bardzo dokładnie obejrzeć ciało. UWAGA: musisz pamiętać, aby sprawdzić również owłosione miejsca, w tym skórę głowy. Jeśli zaobserwujesz u siebie niepokojące objawy, a wiesz, że kilka tygodni temu ugryzł Cię kleszcz, nie czekaj. Udaj się do lekarza jak najszybciej.
Jednocześnie pamiętaj, aby po ugryzieniu nie wpadać w panikę. Nie wszystkie kleszcze są nosicielami tej choroby. Przyjmuje się, że w Europie przenosi je zaledwie trzydzieści cztery procent osobników. W Polsce jest to jeszcze mniej – zaledwie dwadzieścia pięć procent. Pamiętaj, że najwięcej zakażeń przypada w okresie od czerwca do lipca. W tym czasie szczególnie warto więc zadbać o odpowiednią profilaktykę zakażenia.
Jakie są objawy boreliozy?
Okres inkubacji choroby jest bardzo różny i waha się od trzech do nawet trzydziestu dni. To w tym czasie pojawiają się pierwsze objawy, do których zaliczany jest bardzo charakterystyczny rumień. Początkowo jest on niewielki, z czasem powiększa się. Jest dobrze odgraniczony od pozostałej skóry. Co ważne, zmiana ta nie boli i nie swędzi. To sprawia, że często pozostaje niezauważona. We wczesnym stadium pojawić mogą się również:
- bóle głowy;
- silne zmęczenie, które nie wynika z prowadzonego trybu życia;
- bóle mięśni;
- sztywność stawów.
Typowe jest powiększenie węzłów chłonnych, co naturalnie sugeruje infekcję. Jeśli nie zostanie wdrożone odpowiednie leczenie, choroba będzie się rozwijać, przechodząc w etap wczesny rozsiany. Do wymienionych wcześniej objawów może dołączyć:
- sztywność karku;
- osłabienie i drętwienie zarówno rąk, jak i stóp;
- połączone z dotkliwym bólem obrzęki oczu;
- pogorszenie widzenia;
- nieregularne bicie serca.
Typowe jest osłabienie mięśni twarzy, które może występować albo po jednej, albo po obu stronach.
Trzeci etap boreliozy to tak zwana choroba późna. Pojawia się ona w okresie od dwóch do nawet dwunastu miesięcy od ugryzienia. Do objawów mogących wystąpić zalicza się:
- zapalenie stawów powiązane z bólem, obrzękiem i sztywnością;
- zanikowe zapalenie skóry;
- uszkodzenia tkanek i stawów.
Najbardziej poważnym powikłaniem jest neuroborelioza, do której na szczęście dochodzi bardzo rzadko. Pamiętaj jednak, że brak odpowiedniego leczenia może skutkować zapaleniem mózgu i rdzenia mózgowego, co z kolei może upośledzać funkcjonowanie poznawcze.
Czy borelioza jest chorobą śmiertelną?
Wiadomo, że borelioza jest chorobą, która zawsze wymaga stosownego leczenia. Zignorowanie pojawiających się objawów może doprowadzić do poważnych powikłań. Na szczęście jednak nie musisz obawiać się śmierci. Na boreliozę się nie umiera.
Pamiętaj jednak, że kiedy zaobserwujesz u siebie niepokojące objawy, musisz jak najszybciej udać się do lekarza. Specjalista zacznie od zebrania dokładnego wywiadu medycznego, w którym z pewnością zada Ci wiele pytań. Następnie przeprowadzi badanie fizykalne, które pozwoli stwierdzić występowanie objawów charakterystycznych dla boreliozy. Aby potwierdzić diagnozę, może zlecić wykonanie testów laboratoryjnych. Musisz jednak pamiętać, że nie wykryją one bardzo wczesnej infekcji. Nasz organizm potrzebuje bowiem czasu, aby wytworzyć specyficzne przeciwciała.
Osoby, w przypadku których leczenie zostanie wdrożone szybko, mogą liczyć na pełne wyzdrowienie. Im wcześniejsze stadium choroby, tym większe szanse na to, że infekcja zostanie skutecznie wyeliminowana i nie pozostawi żadnych skutków ubocznych.
Jak wygląda leczenie boreliozy?
Leczenie boreliozy we wczesnym stadium choroby to antybiotyki doustne. Najczęściej stosuje się:
- doksycyklinę;
- amoksycylinę;
- aksetyl cefuroksymu.
Jeśli lekarz stwierdzi, że choroba zaatakowała centralny układ nerwowy, może zdecydować o podawaniu antybiotyku dożylnie – wówczas zadziała on zdecydowanie szybciej. W tym przypadku podaje się najczęściej penicylinę bądź ceftriakson. Taka kuracja może trwać prawie miesiąc. Zazwyczaj przynosi naprawdę dobre efekty. Jeżeli zaliczasz się do osób, których organizm nie toleruje wymienionych antybiotyków, lekarz może postawić na:
- erytromycynę;
- klarytromycynę;
- azytromycynę.
Ich skuteczność jest jednak nieco mniejsza. Prowadzone obecnie badania jasno wskazują, że kuracja antybiotykowa pozwala na pełny powrót do zdrowia w ciągu kilku tygodni.
Jeśli choroba została wykryta wcześnie, hospitalizacja na ogół nie jest konieczna. Jeśli jednak zaatakowała już naprawdę poważnie, dając objawy ze strony układu nerwowego czy serca, pobyt w szpitalu może okazać się niezbędny. Wówczas pacjent będzie pozostawał pod całodobową opieką, co pozwoli na monitorowanie pracy poszczególnych układów i narządów.
Jak uchronić się przed zakażeniem boreliozą?
Aby uniknąć zakażenia boreliozą, należy przede wszystkim zminimalizować ryzyko ugryzienia przez kleszcza. Jeśli planujesz wycieczkę do lasu, na łąkę lub zamierzasz pracować w ogrodzie, pamiętaj, aby możliwie jak najdokładniej zakryć ciało. Długie spodnie i bluzka z długim rękawem to dobry wybór, jeśli nie chcesz niepotrzebnie się narażać. Pamiętaj, że kleszcze najlepiej czują się w zacienionych miejscach. Słońce im nie służy – sprawia, że wysychają, a następnie umierają.
Nawet długa, zakrywająca ciało odzież może jednak nie zapobiec ugryzieniom. Pamiętaj, że kleszcz może zaatakować Twoją głowę czy dłonie. Jeśli chcesz zapewnić sobie jeszcze większą ochronę, sięgaj po środki odstraszające owady. Obecnie w sprzedaży znajdziesz ogromny wybór preparatów, które uchronią Cię nie tylko przed kleszczami, ale również komarami. W swoim składzie mogą one zawierać:
- DEET ;
- ikarydynę;
- IR3535.
Mogą mieć formę wygodnego w użyciu sprayu, dostępne są również kremy, a także plastry. Sięgając po taki środek, pamiętaj jednak, aby zawsze zapoznać się z informacją dołączoną przez producenta. Ważne jest, aby preparaty na komary stosować zgodnie z zaleceniami i nie pokrywać nimi poranionej skóry. Jeśli zaliczasz się do zwolenników naturalnych metod, możesz postawić na olejki eteryczne odstraszające kleszcze. Dobry efekt gwarantuje między innymi ten goździkowy, cytrynowy oraz z drzewa herbacianego. Nigdy nie nakładaj ich jednak bezpośrednio na skórę – mogą mocno ją podrażnić.
Jeśli wybierasz się do lasu czy na łąkę, unikaj mocno zagęszczonych, położonych w cieniu miejsc. W takich lokalizacjach jest na ogół najwięcej kleszczy. Kiedy wrócisz do domu, dokładnie obejrzyj swoje ciało. Jeśli zauważysz kleszcza, musisz jak najszybciej go usunąć, a następnie obserwować miejsce ugryzienia. Jeśli pojawi się rumień, wskazana jest konsultacja lekarska. Być może ugryzł Cię pajęczak przenoszący boreliozę. Lekarz w takiej sytuacji może zlecić przeprowadzenie testów laboratoryjnych, które potwierdzą zakażenie. Pamiętaj jednak, że można je wykonać najwcześniej po około dwóch tygodniach od ugryzienia. Organizm potrzebuje bowiem czasu, aby wyprodukować wykrywane w badaniu przeciwciała.
Czy warto szczepić się na odkleszczowe zapalenie mózgu?
Borelioza nie jest jedyną chorobą przenoszoną przez kleszcze. Mogą one zarazić nas również odkleszczowym zapaleniem mózgu, które może doprowadzić nawet do śmierci. O ile w przypadku boreliozy nie ma szczepienia, a całkowite wyleczenie na ogół nie nastręcza większych problemów, o tyle przed KZM mózgu można się ustrzec, szczepiąc się. To najprostszy sposób na to, aby uniknąć poważnych powikłań. Obecnie dostępne są dwa rodzaje szczepionki. Każda występuje zarówno w wersji dla osób dorosłych, jak i dzieci. Są one całkowicie bezpieczne, a odporność, jaką zapewniają po całym cyklu wynosi około sto procent. To oznacza, że zachorowanie na kleszczowe zapalenie mózgu w przypadku osób zaszczepionych jest praktycznie niemożliwe.
Borelioza to choroba, która większości z nas kojarzy się z poważnymi powikłaniami. Powszechne jest przekonanie, że niszczy ona życie, uniemożliwiając pracę zawodową i realizację własnych planów oraz marzeń. Tymczasem okazuje się, że odpowiednio wcześnie rozpoznana i prawidłowo leczona nie musi pozostawiać po sobie żadnych śladów. Ważne jest jednak, aby po pobycie w miejscach, w których mogą bytować kleszcze dokładnie obejrzeć ciało, a w razie wystąpienia niepokojących objawów jak najszybciej udać się do lekarza.
Źródła:
https://zdrowie.pap.pl/wywiady/srodowisko/borelioza-fakty-i-mity
https://naszarecepta.pl/czy-borelioza-jest-smiertelna-jak-wyglada-zycie-z-ta-choroba/
